در تجارت بین‌المللی، کشورها برای حمایت از توسعه اقتصادی کشورهای در حال توسعه، برنامه‌هایی با رویکرد ترجیحی ایجاد کرده‌اند. یکی از شناخته شده‌ترین این برنامه‌ها، طرح GSP یا سیستم عمومی ترجیحات است. گواهی GSP در این چارچوب نقش کلیدی دارد و به صادرکنندگان کشورهای مشمول این طرح کمک می‌کند تا کالاهای خود را با تعرفه‌های پایین‌تر یا صفر، به بازار کشورهای توسعه یافته صادر کنند. در این مقاله، گواهی GSP، نحوه صدور، کاربرد در فرایندهای گمرکی و نقش آن در کاهش هزینه‌های واردات و صادرات بررسی می‌شود.
گواهی GSP چیست؟
گواهی GSP (Generalized System of Preferences Certificate) سندی است که نشان می‌دهد یک کالا در چارچوب طرح GSP تولید شده و از کشورهایی صادر می‌شود که مشمول این طرح هستند. این گواهی به واردکننده در کشور مقصد این امکان را می‌دهد که از معافیت‌های تعرفه‌ای یا تخفیف‌های ویژه بهره‌مند شود. هدف اصلی از اجرای GSP، تسهیل صادرات از کشورهای در حال توسعه به بازار کشورهای توسعه یافته است. این طرح، مزایای رقابتی برای کالاهای صادراتی ایجاد کرده و فرصت رشد تولید داخلی را در کشور مبدا فراهم می‌کند.
ضرورت در اختیار داشتن گواهی GSP در گمرک
گواهی GSP یکی از اسناد کلیدی در فرآیند ترخیص گمرکی است. ارائه این گواهی به گمرک کشور واردکننده باعث می‌شود کالا از تخفیف‌های تعرفه‌ای برخوردار شود. در غیر این صورت، کالا با تعرفه کامل و در برخی موارد با تعرفه بالا مشمول عوارض می‌شود.
برخی از مزایای گواهی GSP در گمرک:
- کاهش یا حذف حقوق گمرکی برای کالاهای مشمول
- تسهیل در ترخیص کالا
- افزایش رقابت‌پذیری کالا در بازار مقصد
- تسریع در روند بررسی اسناد گمرکی
در کنار گواهی GSP، اسناد دیگری مانند گواهی مبدا، بارنامه، فاکتور تجاری و گواهی بازرسی نیز در فرآیند گمرکی اهمیت دارند. همچنین گواهی GSP در فهرست مهم‌ترین اصطلاحات گمرکی بین‌المللی طبقه‌بندی می‌شود.
روند صدور گواهی GSP در ایران
در ایران، مسئولیت صدور گواهی GSP بر عهده اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی است. فرآیند صدور این گواهی معمولا شامل مراحل زیر است:
- ارائه درخواست رسمی توسط صادرکننده
- ارائه مدارک مورد نیاز مانند فاکتور تجاری، لیست بسته‌بندی، گواهی مبدا و فرم تکمیل شده GSP
- بررسی اسناد توسط کارشناسان اتاق بازرگانی
- صدور گواهی در صورت احراز شرایط لازم
لازم به ذکر است که برای صدور این گواهی، کالا باید اصل بودن تولید یا پردازش در کشور مبدا را اثبات کند. برخی از کالاها ممکن است تحت نظارت نهادهایی مانند سازمان استاندارد نیز قرار بگیرند.
در چه مراحلی از فرایند صادرات و واردات، گواهی GSP مورد نیاز است؟
گواهی GSP در مراحل مختلفی از صادرات و واردات نقش دارد، از جمله:
- مرحله صدور پیش‌فاکتور: واردکننده ممکن است در زمان مذاکره با صادرکننده، تقاضای گواهی GSP برای بهره‌مندی از تعرفه ترجیحی داشته باشد.
- در زمان ثبت سفارش و آماده‌سازی اسناد صادراتی: گواهی GSP به‌همراه گواهی مبدا و سایر اسناد آماده و ضمیمه مدارک حمل می‌شود.
- در فرآیند ترخیص کالا از گمرک کشور مقصد: این گواهی باید به مامور گمرک ارائه شود تا تخفیف‌های تعرفه‌ای اعمال شود.
از آنجایی که بسیاری از کشورها قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای تایید صحت مبدا کالا دارند، ارائه گواهینامه انطباق GSP یا مدارک تکمیلی دیگر نیز ممکن است الزامی باشد. همچنین، برخی شرکت‌های بزرگ واردکننده ممکن است گواهی روش‌های بهینه انبارداری را نیز از تامین‌کننده درخواست کنند تا اطمینان حاصل کنند کالا در شرایط بهینه انبار شده است.
جمع‌بندی
گواهی GSP یکی از ابزارهای مهم تسهیل تجارت برای کشورهای در حال توسعه است. این گواهی به صادرات کمک می‌کند تا با هزینه کمتر وارد بازارهای بزرگ جهانی شود. از سوی دیگر، برای واردکننده‌ها نیز فرصتی است تا کالاهای مورد نیاز را با تعرفه کمتر وارد کنند. آشنایی با نحوه صدور، مدارک موردنیاز و نقش گواهی GSP در گمرک، برای هر فعال اقتصادی الزامی است. در کنار سایر اصطلاحات گمرکی و اسناد صادراتی، این گواهی نقشی کلیدی در زنجیره تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند.
