در دنیای امروز، انتقال امن و سریع پول بین کشورها نقش کلیدی در رشد تجارت جهانی ایفا می‌کند. در این میان، سیستم سوئیفت یکی از موثرترین و معتبرترین شبکه‌های مالی در دنیاست. اگر در حوزه واردات، صادرات یا مبادلات ارزی فعالیت می‌کنید، بدون شک با این واژه برخورد کرده‌اید. اما سوئیفت چیست و دقیقا چه نقشی در گردش مالی و تجاری دارد؟ این مقاله به طور جامع به بررسی این سامانه و ارتباط آن با نظام گمرکی و تجارت بین‌المللی می‌پردازد.
تعریف سوئیفت
سوئیفت (SWIFT) مخفف Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication است؛ به زبان ساده، شبکه‌ای جهانی برای انتقال امن پیام‌های مالی بین بانک‌ها و موسسات مالی. این سامانه در سال ۱۹۷۳ در بلژیک راه‌اندازی شد و امروز بیش از ۱۱۰۰۰ بانک و نهاد مالی در بیش از ۲۰۰ کشور از آن استفاده می‌کنند.
پاسخ ساده به سوال سوئیفت چیست این است: یک زبان مشترک برای ارتباط بین‌المللی بانکی. این سامانه در واقع پیام‌رسان مالی است که با استفاده از کدهای مشخص، دستور پرداخت، انتقال وجه، گشایش اعتبارات اسنادی، اعلام مانده حساب و سایر پیام‌های بانکی را ارسال و دریافت می‌کند.
عملکرد سوئیفت در سیستم‌های بانکی
سیستم سوئیفت بستری امن، استاندارد و رمزنگاری شده برای ارتباط مالی فراهم می‌کند. هر بانک یا موسسه عضو این شبکه دارای یک کد منحصر به‌فرد به نام کد سوئیفت (SWIFT Code) یا BIC است که شناسایی آن در سامانه جهانی را ممکن می‌سازد.
در عملیات بانکی بین‌المللی، به ویژه در پرداخت‌های ارزی، بانک‌های کشور مقصد و مبدا از طریق پیام‌های سوئیفت هماهنگ می‌شوند. به طور مثال، زمانی که یک واردکننده ایرانی می‌خواهد هزینه کالای خود را به صادرکننده چینی پرداخت کند، از طریق سوئیفت دستور انتقال وجه به بانک چینی ارسال می‌شود.
ارتباط سوئیفت با گمرک
یکی از جنبه‌های کمتر دیده شده سوئیفت، ارتباط آن با فعالیت‌های گمرکی است. در روند ترخیص کالا، بسیاری از پرداخت‌ها باید به صورت شفاف و قابل رهگیری انجام شود؛ به خصوص در کشورهایی که انتقال ارز تابع ضوابط بانک مرکزی است.
پیام‌های سوئیفت به عنوان اسناد پرداخت قابل پیگیری، در اظهارنامه گمرکی ثبت می‌شوند. این اطلاعات می‌توانند نشان‌دهنده صحت پرداخت وجه، تطابق با پروفرما اینویس و میزان اعتبار اسنادی گشایش شده باشند. بنابراین، سوئیفت به نوعی تضمین‌کننده شفافیت مالی در واردات و صادرات نیز هست.
نحوه استفاده از سوئیفت در تراکنش‌های گمرکی
در تجارت خارجی، استفاده از سوئیفت به دو صورت رایج است:
- اعتبار اسنادی (L/C): در این روش، بانک خریدار تعهد پرداخت به فروشنده را می‌دهد و تمامی مکاتبات و تعهدات از طریق پیام‌های سوئیفت بین بانک‌ها منتقل می‌شود.
- انتقال تلگرافی (T/T): در این روش که ساده‌تر و سریع‌تر است، وجه مستقیما از حساب خریدار به فروشنده منتقل می‌شود و پیام سوئیفت حکم تاییدیه پرداخت را دارد.
در هر دو حالت، کپی پیام سوئیفت باید به گمرک ارائه شود تا روند ترخیص و تطبیق اسناد انجام گیرد.
مزایای استفاده از سوئیفت در تجارت بین‌المللی
دلایل زیادی وجود دارد که چرا سوئیفت به عنوان استاندارد طلایی نقل و انتقال مالی بین‌المللی شناخته می‌شود:
- امنیت بالا: پیام‌های سوئیفت رمزنگاری شده و تقریبا غیرقابل نفوذ هستند.
- سرعت انتقال: در کمتر از چند ساعت، وجه در حساب مقصد قابل مشاهده است.
- استاندارد جهانی: همه بانک‌ها با زبان واحد سوئیفت آشنا هستند و خطای سیستمی بسیار پایین است.
- رهگیری دقیق: هر پیام دارای کد رهگیری منحصربه‌فرد است که در فرآیند تطبیق مالیاتی و گمرکی کاربرد دارد.
- قابلیت استفاده در ابزارهای مختلف پرداخت: از جمله حواله، اعتبارات اسنادی، ضمانت‌نامه بانکی و …
همچنین باید اشاره کرد که در شرایط تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی یا عدم دسترسی به سوئیفت، می‌تواند اقتصاد یک کشور را تحت تاثیر قرار دهد.
جمع‌بندی
اگر بخواهیم به طور خلاصه بگوییم سوئیفت چیست، باید آن را شاهراه ارتباط مالی بین‌المللی دانست. شبکه‌ای قابل اعتماد، سریع و جهانی که تمام نقل و انتقالات ارزی بزرگ دنیا از طریق آن انجام می‌شود. در تجارت خارجی، این ابزار نه تنها واسطه‌ای برای پرداخت است، بلکه پلی میان بانک، واردکننده، فروشنده و گمرک ایجاد می‌کند. تسلط به مفاهیم پایه‌ای سوئیفت، استفاده صحیح از کدهای آن، و شناخت فرآیندهای مرتبط، برای هر فعال اقتصادی، ضروری و اجتناب‌ناپذیر است.
